سەدەی ١٢ (ز)

ئەمەی خوارەوە لیستێکی سەدە و ھەزارەکانە....

سەرپێچەی کە ئەیانبەست بە ڕێگەی سەفەوی، وسەرپێچەکەیان ئەبەست بە ١٢ پێچ وەک ئاماژەدانێک بە ١٢ ئیمامەکەی شیعە). ئیسماعیل سەفەوی لە ساڵی ١٤٩٤ز وە سەرکردایەتی...

سەردەمی بەردینی نوێدا (١٠٠٠٠ – ٥٠٠٠پ. ز) کۆمەڵگەی کشتوکاڵی جێگیری تیادامەزراوە، و لە سەردەمی مسیندا (٥٠٠٠ – ٣٠٠٠ پ. ز) ئامڕازی مسی و بەردی دۆزراوەتەوە لە...

(٤٠٠–٣٠٠)پ. ز چینییەکان دروستکردنی کۆلارەیان دۆزییەوە کە جۆرێکە لەجۆرەکانی فڕۆکەی چارۆگەدار، پاش ماوەیەک ئەم کۆلارانە بەکارھاتن بۆ ھەڵگرتنی مرۆڤ. لە سەدەی سێیەمی...

بەلاَم ئینیما بگش (٢١٦٢پ. ز) لە یەکەم ساڵی دەست بەکاربوونییەوە کۆچی دواییکردوە. دوای ئەویش ئیار لگاب (٢١٦٢–٢١٥٠پ. ز) ماوەی ١٢ ساڵ فەرمانڕەوا بووە، چونکە...

باشووری وڵاتی شام مێژونووسی یۆنانی ھێرۆدۆت بووە لە دانراوەکانیدا لە سەدەی ٥ پ. ز، و ھیرۆدۆت ناوی فەلەستینی بەکارھێناوە وەک زاراوەیەکی جوگرافی و ئاماژەی...

ھیندی ئایورڤێردی بوو کە لە سەدەی ٦ی پ. ز بۆ سوشرۆتا بەستراوە. ھەرچۆنێک بێت، کۆنترین تێکست وەک ڕێکەوتە پارێزراوەکان بۆ سەدەی سێیەم یان چواری زایین. لە ئەورووپا...

سێوە (١٩٦٣ ز - ١٨٩٠ ز) گۆرانیبێژ و مەقامبێژی کوردی لە دایک بووی کۆیەیە. لە ساڵی ١٨٩٠ دا لەگەڕەکی بەفریقەندی کۆیە لەدایکبووە و لە تەمەنی ٧٣ ساڵیدا لە ڕۆژی...

رەواندز دوای دامەزراندنی دەوڵەتی عیڕاق . لە گەرمەی جەنگی گەورەدا (1914-1917)ز چوار جار لەلایەن لەشكری رووسەوە داگیركرا و ناوچیا بوو بە پردی پەڕینەوەی ئاشووریەكان...

(بە‌ عە‌رە‌بی: أحمد بن العباس بن راشد بن حماد )ە‌ لە‌ سە‌دە‌ی دە‌یە‌می زایینی دا ژیاوە‌. ساڵی ٩٢١ ز گە‌شتێکی بۆ وڵاتی بە‌لگارە‌کانی ڤۆڵگا کرد تا نامە‌ی...

ساڵانی (٢٠٥٠ تاوەکوو ١٩٥٠ پ. ز) کەوتۆتە ژێر دەسەڵاتی خانەوادەی سێھەمی ئیمپراتۆریەتی ئووری سوومەرییەوە. لە ساڵی (١٦٠٠ پ. ز) و دواتر کەوتۆتە ژێر دەسەڵاتی...

١٢ تەممووزی ١٨١٦ ز بەکفریدا گوزەر بووە بابەتی لەسەر نوسیوە و وێنەیەکیشی بۆ کێشاوە. کلودیوس ڕیچ لە گەشتەکەیدا بەرەو سلێمانی لەرۆژی ٢٦ی نیسانی ١٨٢٠ ز دا...

مەرینیەکان لە سەردەمی هەردوو برا ئەبو یەحیا عەبدول حەق (١٢٤٤-١٢٥٨)ز وپاشان ئەبویوسف (١٢٥٨-١٢٨٦)ز توانیان دەست بگرن بەسەر چەندین شاردا مکناس ساڵی ١٢٤٤ز وفاس ساڵی...

ئایینی زەردەشتی پێکدەھێنن. سەردەمی ژیانی ڕوون نییە بەڵام لەوانەیە لە سەدەی ١٨ھەم تا سەدەی ١٠ھەمی پێش زایین بووبێت. ئایینی زەردەشتی ئەھورامەزدا فرەوەھر "Zarathustra...

ڕووبەڕووبونەوەیەش لە شەڕی عەین جالوتدا بوو، دواتر و لە سەردەمی سوڵتان بێبرس (١٢٦٠-١٢٧٧)ز و سوڵتانەکانی پاش ئەو، مەمالیکەکان ھەوڵەکانیان کۆکردەوە لە دژی میرنشینە خاچھەڵگرەکانی...

بۆ ساڵانی (١٧٣٠ بۆ ١٧٤٠ ز). ھەروەھا فەڕەنسیەکانیش لە ساڵانی سەدەی سێزدە لە ئیتاڵیەکانیان وەرگرتە (bróntion). پێشتریش لە لە سەدەی یازدە لە لایەن بەیزەنتیەکانەوە...

پاشای مەقدوونیا، ئەو کاتە سوپای فارس شکان لە ساڵی ٣٣١پ. ز، لە دوای مردنی ئەسکەندەری گەورە ساڵی ٣٢٣پ. ز ناوچەی ئەنادۆڵ بوو بە مەیدانی شەڕ و کوشتار لە زنجیرەی...

میدییەکان، ھەخامەیییەکان، ئەسکەندەر لە سەدەی چواری پێش زایین، ئەشکانی، ساسانییەکان، ھاتنی ئیسلام (٢١ ی ک. ٦٤٣ ز)، ڕوادییەکان، سلجوقییەکان، ئەتابەکەکان،...

خەلەف بن عەباس زەهراوی (عەرەبی: أبو القاسم خلف بن عباس الزهراوي) (٩٣٦ ز. – ١٠١٣ ز.)، ناسراوە بە زەھراوی، لە جیهانی ڕۆژاوا بە (Abulcasis) ناسراوە، پزیشکێکی...

ئەرستۆ پێشنیاری ئەوەی کردبوو کە ڕەنگە لە سەرەتای سەدەی ١٢، فیرعەون سێنوسرێتی سێیەم (١٨٧٨–١٨٣٩ پ. ز)، بە یارمەتی سیسۆستریس گریکەکانەوە لەوانەیە ھەڵسا...